Çocuklarda Yaz İshali
ÇOCUKLARDA YAZ İSHALİ
İshal, anne sütü alan bebeklerde günde altı-yedi’den fazla, çocuklarda üç ya da daha fazla yumuşak veya sıvı kıvamlı dışkı çıkışı olarak tanımlanmaktadır. İshal genel olarak 7 günden daha kısa sürer ve 14 günü aşmaz. İki haftadan uzun süren ishaller kronik ishal kabul edilir.
Beş yaş altındaki çocukların yılda ortalama 2-3 kez ishal olabildiğini, Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre ishalin yılda 1,25 milyar vaka ile 1 ay-5 yaş grubunda en sık görülen hastalık semptomlarından biridir. Yaz ishallerine neden olan etkenler arasında virüs, parazit, toksinler veya bakteriler yer almaktadır. Yaz döneminde sıklıkla karşılaşılan yaz ishali, en çok 0-5 yaş grubundaki çocukları etkiler.
VÜCUDUN SU KAYBI TAKİP EDİLMELİ
Yaz aylarında sıcaklık artışına bağlı olarak buharlaşma ve terleme yoluyla büyük miktarda vücut sıvısı kaybedilmektedir. Kaybedilen sıvıyı yerine koymak ve susamışlığı gidermek için içilen kirli sular, kaynağı bilinmeyen sular, kirli suyla yıkanan sebze ve meyveler yaz ishallerine neden olmaktadır. Havuz veya deniz suyunun yutulması, açıkta yüksek ortam sıcaklığında satılan gıdalar, sinek ve böcekle temas eden gıdaların tüketilmesi sonucu da ishal oluşabiliyor. Sıcağa maruz kalan gıdalar çabuk bozulur ve mikroorganizmaların üremesi için mükemmel bir ortam sağlar. Mikroorganizmalar yiyecek ve içeceklerle vücuda alınır ve etkene bağlı belirli süre içerisinde bulantı ve kusmayı takiben artan dışkılama sıklığı, gevşek dışkı, sulu dışkı ve ateş gibi birçok gastrointestinal semptomlara yol açar. İshal ile birlikte kusma şikayetinin olması vücutta ciddi oranda sıvı kaybına yol açmaktadır. Eğer az miktarda sıvı kaybı varsa sadece susuzluk şikayeti olur, orta derece sıvı kaybı var ise ağızda kuruluk hissi, halsizlik ve idrar miktarında azalma gibi belirtiler görülebilir. Ağır derece (vücudun %10’luk kısmı) sıvı kaybı yaşanıyorsa, belirtiler daha şiddetli ortaya çıkar. Bilinç bulanıklığı, uyku hali, idrar çıkışının olmaması gibi şikayetler görülebilir. Eğer ishal bakteriyel enfeksiyona bağlı ise genellikle; ateş, kusma, mide bulantısı ve karın ağrısı şikayetleriyle ortaya çıkmaktadır. Vücut ısısı bazen 39 derecenin üzerine çıkabilmektedir.
İSHALİ ÖNLEME VE TEDAVİSİ
El yıkama ishali önlemenin en iyi yoludur. Bu nedenle çocuklara el yıkama alışkanlığı kazandırmalıdır. Menşei bilinmeyen sular içilmemeli, sebze ve meyveler temiz suyla yıkandıktan sonra tüketilmelidir.
İshal tedavisinde en önemli basamağın, çocuğun sıvı ve elektrolit dengesini sağlamak için kaybedilen sıvının yerine konulmasıdır. Hafif ishali olan çocuklarda inek sütüne ara vermek gerekli değildir. Anne sütü alan bebekler daha kısa aralıklarla beslenmelidir. Daha büyük çocuklarda, ishali şiddetlendirmeyen az yağlı ve potasyumdan zengin bir diyet uygulanmalıdır (yoğurt, ayran, az yağlı makarna,haşlanmış patates, beyaz peynir, muz, elma, ekmek…). Gazlı içecekler, maden suyu ve yağsız süt gibi içecekler kullanıma uygun değildir. Daha ağır vakalarda, bulantı ve kusma nedeniyle oral alımı yetersiz olan hastalarda intravenöz tedavi tercih edilir.